Kornsúra. (Bistorta vivipara)

Jurtin gefur hlífðarhúð (hrúðrar) og styrkir, hún er því góð við blæðingum og niðurgangi.  Hægt er að búa til seyði úr rótinni, sem drekka skal hálfan bolla af í senn, 4 sinnum á dag.  Af dufti rótarinnar skal taka eina teskeið, þrisvar á dag með vatni eða mysu. Gott er að sáldra duftinu í opin illa lyktandi vessafull sár.  Það dregur úr blæðingum í skurðum.  Sé fræ jurtarinnar þurrkað er t.d. hægt að sjóða það í mjólk, er seðjandi og ekki svo ólík bóghveit, sem er af súruætt eins og kornsúran.  Úr rótinni má lita svar, ef hún er soðin með járnoxið, sem fæst sumstaðar hérlendist t.d. á Reykjanesi.

Kornsúran er mjög algeng íslensk jurt vex í mólendi, mýrum og á fjallamelum svo eitthvað sé nefnt.  Hún finnst frá láglendi upp í 1150 m hæð í fjöllunum.  Hæstu fundarstaðir eru í 1290 m í Steinþórsfelli í Esjufjöllum, 1240 m á Staðargangnafjalli á Tröllaskaga, og í 1220 m í hlíð Litlahnjúks í Svarfaðardal og í Kirkjufjalli við Hörgárdal.

 

Mynd af www.halldorv.com  Eftir Halldór K. Valdimarsson

Heimilisnjóli, fardagakál. (Rumex longifolius)

Njólinn gefur þekjandihimnu á húð, dregur saman og styrkir, er trefjaríkt og auðveldar hægðir, leysir upp þykka vessa, hreinsar blóðið og er gott rotvarnarefni.  Njóla má því nota við niðurgangi, blóðsótt, gulu, harðlífi, lifrarbólgu, bjúg, kláða og útbrotum, skyrbjúgi og holdsveiki. 

Af blöðunum nýjum (kölluð fardagakál) má búa til seyði til lækninga en þá er drukkinn 1 tebolli þrisvar á dag.  Úr seyði þessu er gott að þvo alls konar útbrot á hörundi. 

Ef fræið er þurrkað og búið til seyði úr því á að taka 2 matskeiðar í senn 4 sinnum á dag. 

Af dufti rótarinnar á að nota svo sem 1 teskeið á þriggja tíma fresti.  Af seyði rótarinnar er hreinsunarmeðal búið á eftirfarandi hátt:

250 - 500 gr af rótarseyðinu, 20 gr. Fínt salt, leyst upp í volgu seyðinu.  Tekið inn á fastandi maga. 

Smyrsli við kláða og útbrotum er gert á eftirfarandi hátt.  100 gr. Rótarduft, 20 gr. Af fíngerðum brennisteini, 200 gr. ósaltað smjör.  Brætt og hnoðað vel saman. 

Blöð og rót jurtarinnar, soðin með vatni og kalinsúlfati gefa gulan lit við litun og verður liturinn enn fallegri ef garninu er dýft í gamalt þvag.  Best er að taka smáskorin blöð 4 - 6 hnefa, 40 gr. af kalinsúlfati, 500 gr. Vatn og 250 gr. Af þvagi og sjóða með því sem á að lita. 

Blöð njólans er mjög hollt kálmeti í súpur og grauta, ekki einungis fyrir þá sem eru hraustir og heilbrigðir, heldur einnig fyrir veika sem þola illa annan mat.

Aðalbláber (Vaccinium myrtillus)

Ber, blöð og rót þessarar jurtar, kæla, mynda himnu og varna rotnun.  Þau eru því góð við niðurgangi, köldu og skyrbjúgi, líka til að þurrka upp vessa í slæmum sárum.  Blöðin á að taka í júni, en berin snemma í september, þegar þau eru fullvaxin.  Af seyði úr berjum og blöðum skal taka tvær matskeiðar í senn annan hvern klukkutíma.  Dufti sem búið er til af rótinni er gott að strá í sár með drepi.  Úr berjunum má búa til mauk, með þeim móti að merja þau og blanda þau síðan með sykri eða hunangi og geyma.  1 matskeið af mauki þessu, blandað með 1 pela af vatni er gott að gefa sjúklingi sem er veikur af pest, við þorsta og hita.  Ef berin eru marin og sett í járnílát og síðan sett við yl, súrna þau og verða að svörtum legi sem gefur góða hlífðarhúð (hrúður) á skinn.  Ef í þau eru líka sett kalsíumsúlfat og soðin, lita þau lín og ull fjólublátt eða rústrautt ef eins er farið með blöðin lita þau gult.

Blóðarfi (Polygonum aviculare)

Jurt þessi styrkir og dregur saman, hún er því góð gegn niðurgangi, lystarleysi og blóðleysi.  Tekin er ein teskeið 4 sinnum á sólarhing.  Fræin er hægt að nota til manneldis en þau eru lík bóghveitigrjónum.

Beitilyng (Calluna vulgaris)

Jurtin er góð fóðurjurt fyrir sauðfé og verður mjög stíft og bragðrömm við þurrkun.  Með henni má lita skinn með álsúlfati, mýrar rauðu, kalinsúlfati eða kalsíumsódí.  Við suðu verður liturinn fallega kaffibrún.  Þjóðtrú segir að leggi maður beitilyngið í rúm eða annarstaðar innanhúss komi síður mýs eða rottur í húsið.